Zawał mięśnia sercowego to rodzaj choroby niedokrwiennej serca powodujący martwicę mięśnia na skutek jego niedotlenienia. Ta groźna w skutkach przypadłość stwarzająca bezpośrednie zagrożenie dla życia spowodowana jest zazwyczaj miażdżycą, nadciśnieniem, cukrzycą i otyłością, dlatego tak ważna jest właściwa profilaktyka i przeciwdziałanie tym chorobom.
Jeżeli pojawią się niepokojące objawy- przede wszystkim ostry, piekący ból w klatce piersiowej promieniujący do lewego ramienia, a poza tym uczucie ucisku, duszności, zimny pot, bladość naskórka, nudności, mrowienie rąk i nieregularny puls (przyspieszone lub zwolnione tempo), bardzo ważne jest podjęcie odpowiednich czynności ratowniczych.

Najpierw należy wezwać pogotowie, ponieważ fachowa pomoc będzie niezbędna poszkodowanemu po wstępnych działaniach ratunkowych podjętych przez świadków zdarzenia.

Poszkodowanego powinno się ułożyć na plecach w pozycji odciążającej serce– z lekkim podwyższeniem tułowia i odchyleniem głowy do tyłu, a nie tak jak w przypadku klasycznego omdlenia gdzie podnosi się nogi, a tułów i głowa leżą na płaskim podłożu. Osobie z zawałem serca trzeba zapewnić dostęp do świeżego powietrza otwierając okna w pomieszczeniu lub rozluźniając ubranie. Warto także zastosować zimne kompresy na czoło i ograniczyć ruch chorego uspokajając go i zapewniając mu komfort psychiczny.

Dobrze sprawdzi się również nitrogliceryna w pastylkach (0,4- 0,6 mg) umieszczona pod językiem, oraz kwas acetylosalicylowy (aspiryna- 300- 500 mg) w postaci Polopiryny S, czy Etopiryny, przeciwdziałający powstaniu ewentualnych zakrzepów. Jeżeli jednak chory jest nieprzytomny, nie można podawać mu żadnych płynów ani lekarstw, bo grozi to zadławieniem lub zachłyśnięciem.

Do momentu pojawienia się karetki należy na bieżąco monitorować parametry życiowe (tętno i oddech), a w przypadku zaniku czynności układu krążeniowo- oddechowego powinno się natychmiast rozpocząć resuscytację. W tym celu układamy chorego na wznak, odchylamy głowę unosząc żuchwę i zapewniamy drożność dróg oddechowych poprzez usunięcie obcych ciał z jamy ustnej (np. guma do żucia, resztki pokarmu). Na wysokości dwóch palców powyżej mostka należy wykonać 30 ucisków klatki piersiowej (na głębokości 4,5- 5 cm) naprzemiennie z 2 wdechami ratowniczymi metodą usta- usta przy jednoczesnym ściśnięciu płatków nosa palcami jednej ręki. Resuscytację krążeniowo- oddechową powinno się prowadzić do momentu wznowienia prawidłowego oddechu i tętna. Wówczas optymalne będzie ułożenie nieprzytomnego w pozycji bezpiecznej ustalonej.

Choć pomoc medyczna związana z podaniem specjalistycznych leków i użyciem fachowych narzędzi jest niezbędna dla pacjenta z zawałem serca, to decydujące dla jego zdrowia i życia są czynności podjęte przez świadków zdarzenia w pierwszych minutach od zaistnienia niepokojących objawów. Brak właściwej reakcji może skutkować zaburzeniami rytmu, obrzękiem płuc, a także zatrzymaniem akcji serca i nagłą śmiercią, dlatego tak istotne są szybkie i przemyślane czynności ratownicze.